Gacko danas uglavnom živi od Rudnika uglja i termoelektrane Gacko, u kojoj je zaposleno više od 2000 ljudi, indirektno preko povezanih firmi broj je znatno veći, a malo je poznato da je prvi rudnik uglja u selu Vrbica u Gatačkom polju krajem 19-og vijeka otvorio Đuro Vukanović, moj pradjed koji je rođen u selu Dobromiri na Bobanima kao jedan od šestoro sinova Jova Vukanovića.
Đed Đuro Vukanović je kao dječak otišao na rad i zanat u Mostar, vrijedno radeći stekao kapital da otvori prvo svoju pilanu, potom trgovinu a onda je dobio koncesiju i investirao novac u otvaranje prvog rudnika uglja u Gacku. Đuro je bio veoma uspješan, o čemu svjedoči i njegova vila iz 1897. godine izrađena u kamenu, koja je i danas jedan od reprezentativnih objekat u Gacku. Vila je izgrađena od kamena, odlično je očuvana iako je završena i useljena prije 128 godina, a na njoj i dalje stoji u kamenu iskresan natpis „ĐURO VUKANOVIĆ TREBINJAC, GACKO 1.5.1897. GODINE“.
O prvom gatačkom rudniku i Đuru Vukanoviću između ostalog pisao je profesor Draga Mastilović, navodeći u svojoj knjizi „Hercegovina u Kraljevini Srba, Hrvata i Slobenaca“ zanimljiv podatak da je 1922. godine Đuro imao 6 rudara i da je njegov rudnik proizvodio 4000 kvintala (mjera od 100 kilograma) uglja lignita, a u sačuvanim dokumentima se vidi da je za vrijeme Kraljevine Jugoslavije bio i odbornik u sreskoj Skupštini.
Đuro je bio oženjen učiteljicom iz Beograda, imao je sedmoro djece, četiri sina, Mila, Milimira, Milorada i Milivoja. Nakon Đurove smrti veći dio porodice odselii je za Beograd a njegov unuk Smiljan Vukanović bio je redovni profesor Saobraćajnog fakulteta u Beogradu, osnivač katedre za saobraćajno inženjerstvo.
Kao dječak pamtim najmlađeg Đurovog sina Milivoja, koji je največi dio života proveo u dalekoj Australiji. Milivoje je bio oficir Kraljeve garde, zarobljen nakon kapitulacije Kraljevine Jugoslavije aprila 1941. godine, a nakon završetka Drugog svjetskog rata i izlaska iz italijanskih i njemačkih logora nije se vratio u svoju zemlju, zbog straha od komunista, već je otišao u daleku Australiju, odakle nam se javio pismom i vratio se tek sredinom 80-ih godina prošlog vijeka.
Đuro Vukanović je rođeni brat mog pradjeda Sima Vukanovića, koji je sa mlađim bratom Savom i rođakom Mijom krenui za Ameriku iz luke Dubrovnik krajem 1906. godine a 16-og januara 1907. godine iskrcao se sa broda „Pretorija“ u njujorkšku luku, a troje Vukanovića imalo je na iskrcavanju svega 26 dolara kod sebe, kako se može vidjeti u sačuvanim imigracionim američkim dokumentima.
Ipak pokojni Simo je bio vrijedan i sposoban, zaradio je u Americi ogromno bogatstvo, a zahvaljujući dolarima iz Amerike na rodnim Dobromirima na Bobanima 1930. godine sagrađana je velika kamens kuća sa pratećim objektima, koja je nažalost spaljena i porušena u poslednjem ratu kada su u ljeto 1992. godine selo zauzeli pripadnici Hrvatske vojske.
Đed Milivoje Vukanović po povratku iz Australije živio je u Sopotu kod Beograda, gdje je sagradio kuću, a zahvaljujući njemu i 100 dolara koje mi je poslao kao maturantu posle rata 1996. godine položio sam vozački ispit januara 1997. godine, a za njega mene i sve nas u porodici vežu veoma lijepe i drage uspomene jer je bio bogat a skroman čovjek i dobra duša, koja je doživjela duboku starost.
Naša porodica Vukanović raštrkala se sa Dobromira i Bobana širom svijeta, od daleke Nevade i San Franciska, Australije, Dubrovnika, Zrenjanina, gdje su đed Božo i Veljo bili takođe uspješni a Božov unuk i srpski reprezentativac Dejan Davidovac nedavno proglašen za najboljeg sportistu Sportskog društva Crvena zvezda, Gajdobre odakle je Čedov unuk Aleksa Vukanović postigao ključan pogodak koji je Crvenu zvezdu posle 30 godina ponovo plasirao u Ligu šampiona, a kao uspomena na Đura Vukanovića u centru Gacka i danas stoji kamena vila sa njegovim imenom, koja se ne bi postidila ni da je građena na Stradunu.
U nastavku pogledajte veoma zanimljivu priču o Đuru Vukanoviću, njegovoj vili i Rudniku uglja u Gacku..
Nebojša Vukanović
