Zagađenje vazduha u Sarajevu i Istočnom Sarajevu je ozbiljan problem koji se mora sistematski rješavati, jer ostavlja trajne posledice na zdravlje ljudi. Jedan od ključnih razloga i uzroka zagađenja vazduga, koje je posebno izraženo u zimskom periodu, je ljudski faktor, od prekomjerne garde koja sprečava cirkulaciju vazduha, uništavanja zelenih površina, grijanje na čvrsta goriva, star vozni park i nedostatak parkinga…. U nastavku prenosim Saopštenje Povjereništva Za pravdu i red liste Nebojše Vukanovića Istočno Sarajevo..đ
Ovim problemom, koji je naročito izražen tokom zimskih mjeseci, se niko nije ni počeo baviti – iako smo zajedno sa Sarajevom jako često među deset najzagađenijih gradova svijeta! Ovu temu ne načinje ni SNSD, ni SDS, ni DNS, ni PDP, ni SDA, ni SDP, ni HDZ, a zagađen vazduh udiše svaki Srbin, Bošnjak, Hrvat, vlastodržac, opozicionar i Marsovac koji kroči podno Trebevića, Igmana i Bjelašnice.
Glavni uzročnici zagađenja vazduha:
• Problemi sa grijanjem:
Zimi, velika količina zagađivača dolazi od individualnih sistema za grijanje. Kuće često koriste ugalj, drva ili druga čvrsta goriva, što dovodi do ispuštanja štetnih čestica kao što su PM10 i PM2,5. Ove čestice su male i mogu prodrijeti u pluća, uzrokujući razne bolesti. Osim kuća, čak se i neki stanovi griju čvrstim gorivima. Tu su i pojedini javni objekti, trgovački objekti, pekare, zanatske radionice itd.
• Transport:
U Istočnom Sarajevu i Sarajevu se svake godine povećava broj vozila, a sa povećanim brojem vozila na ulicama, posebno starijih i neekoloških automobila, dolazi do sve veće emisije štetnih čestica. Iz osakaćenih dizel vozila bez filtera se izbacuju već pomenute sitne čestice i razni gasovi kao što su ugljen-dioksid, azotni oksidi i ugljen monoksid.
• Industrija:
Industrija nije problem, industrije više nema. Taj problem su vladajuće stranke u prethodnih 30 godina uspješno riješile. Možda ipak nešto rade, samo je čudno što se ne hvale.
• Meteorološki uslovi:
Geografski položaj Istočnog Sarajeva, kao i specifični klimatski uslovi, takođe igraju ulogu u pogoršanju kvaliteta vazduha. Tokom zime, inverzije (kratkoročno zatvaranje slojeva vazduha) mogu spriječiti rasipanje zagađivača, što dovodi do koncentracije štetnih čestica u nižim slojevima atmosfere. Tu smo gdje smo, na to ne možemo uticati.
Drugi gradovi u okruženju, koji nemaju tako nepovoljnu topografiju, imaju sličan problem. Znači, nije magla sama po sebi problem, nego ono sa čime je „obogaćujemo“.
• Građevina i energetika:
U trećoj deceniji 21. vijeka i dalje veliki broj kuća nema fasadu, a o solarnim panelima da ne govorimo. Ne postoje kolektivni stambeni objekti koji su projektovani da budu energetski nezavisni i manje rastrošni. Niču razne solarne elektrane u vlasništvu brojnih sumnjivih biznismena, a istovremeno ne postoji program subvencije za individualne potrošače. Oni su čak primorani da kupuju struju od tih povlašćenih proizvođača po višim cijenama. Čak se i naše rječice kao što su Kasindolka i Željeznica trpaju u cijevi zbog tih lažno-ekoloških i pljačkaških interesa, dok mi ćutimo.
Moguća rješenja:
Gradovi koji se suočavaju sa sličnim problemima zagađenja vazduha primjenjuju različite mjere kako bi smanjili nivo zagađenja i poboljšali zdravlje svojih građana:
• Subvencije za kupovinu energetski efikasnih kotlova i peći mogu pomoći u smanjenju zagađenja iz domaćinstava.
• Solarni paneli na krovovima kuća i zgrada, geotermalni sistemi, toplotne pumpe i slični energetski efikasni sistemi mogu značajno smanjiti zavisnost od uglja i drugih zagađivača, ali i od monopola velikih proizvođača energije.
• Razvoj i unapređenje javnog prevoza, kao i stimulisanje korišćenja čistijih prevoznih sredstava. Smanjenje poreza i olakšice za automobile na gas, priprema infrastrukture za povećanje udjela električnih vozila u saobraćaju.
• Stroža kontrola i inspekcija. Kaznena politika za zagađivače, ali istovremeno kreiranje programa ekonomske pomoći za prelazak na čistija goriva.
• Obučavanje stanovništva o štetnosti zagađenja vazduha i načinima kako da se smanji lični negativni uticaj.
• Povećanje zelenih površina. Uklanjanje prašine i čestica iz vazduha mogu poboljšati parkovi i sadnja više drveća.
• Izrada novih urbanističkih planova koji ozbiljnije tretiraju temu provjetravanja urbanog prostora i povoljne orijentacije objrkata.
• Razvijanje mreža senzora za monitoring kvaliteta vazduha može omogućiti gradskim vlastima i građanima da imaju realne i trenutne informacije o zagađenju, što pomaže u odlučivanju o mjerama koje treba preduzeti.
Zaključak:
Kombinovanje energetskih, transportnih i industrijskih mjera uz podizanje svijesti stanovništva može dovesti do značajnog poboljšanja kvaliteta vazduha i smanjenja rizika po zdravlje građana. Aktivnosti poput promocije energetski efikasnih tehnologija, poboljšanja javnog prevoza i razvoja zelenila mogu igrati ključnu ulogu u smanjenju zagađenja vazduha. Mora se početi odmah!
