Dvadeset godina od početka NATO agresije na Srbiju, u zatvoru u Njemačkoj posjetio sam generala i haškog sužnja Stanislava Galića. General Galić, oficir Vojske Republike Srpske i komandant Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske od septembra 1992. do avgusta 1994. godine, osuđen je u Haškom tribunalu na doživotnu robiju, zbog komandne odgovornosti za stradanje civila u Sarajevu. Prvostepenom odlukom 2003. godine general Galić je dobio 20 godina robije, ali je drugostepeno Vijeće 2006. preinačilo presudu na doživotni boravak u zatvoru, što je prva dosuđena najstrožija kazna u Haškom tribunalu. Kaznu više od 12 godina izdržava u teškim uslovima, u zatvoru u Njemačkoj gradu Frajburgu.
Jedna od stvari koja zadivi čovjeka, prvi utisak tokom razgovora, je nevjerovatan elan, dobro raspoloženje i mentalna snaga čovjeka koji već 20 godina boravi u zatvoru, i koji je svjestan da su veoma male šanse da jednog dana bude ponovo na slobodi. Teški uslovi života u zatvoru, nepravda, zapostavljenost, izolacija, i ostavljanje na cjedilu od strane države, za koju se borio i stvarao, nisu nimalo uticali na duh, pozitivno raspoloženje i vojničko držanje.
I sada su vidljive posledice brutalnog nasilja i premlaćivanja prilikom hapšenja u centru Banjaluke 1999. godine. Britanski specijalci oteli iz automobila generala Galića, slomivši mu sve zube, šaku, povrijedivši kuk, leđa, kičmu..
U posjetu u Frajburgu otišao sam na poziv generala i nekoliko razmijenjenih pisama. Zaboravljeni! Tako bi se jednom riječju najlakše mogao opisati položaj oficira i maćehinski odnos države prema osuđenim oficirima, borcima i političkim liderima Republike Srpske i Republike Srpske Krajine. I dok je recimo Hrvatska uložila ogroman trud i novac za lobiranje i odbranu svojih oficira i građana u Hagu, naše vlasti su prepustile i zaboravile svoje oficire i vojnike.
Od kako je osuđen u Hagu 2006. i poslat u Frajburg, niko od političara, oficira, diplomata i predstavnika Republike Srpske nije posjetio u zatvoru generala Galića . Od države za koju se borio, i koju je stvarao komandujući brojnim jedinicama, od brigade, divizije do korpusa, dobija sramnih 35 evra penzije, ili 7 evra po godini ratovanja. Sraman i maćehinski odnos države nije samo generalu Galiću, već i prema svim ostalim osuđenicima u Hagu, što je najbolje opisao Radoslav Brđanin u svom otvorenom pismu javnosti.
Brojne su nepravde učinjene prema ratnim vođama naroda koji su uhapšeni i suđeni u Hagu, i vrijeme je da država bar nešto učini i olakša muke osuđenim, i njihovim porodicama. O tome ću svakako više govoriti u narednom periodu, ali država, za koju su se borili Haški sužnji, treba da pokaže malo ljudskosti i pomogne ulaganje žalbi, pomaganje odbrane, ali i uslova boravka utamničenih oficira u zatvoru. Svakako da napokon država treba pokazati poštovanje i pomoći porodice osuđenih, koje su takođe puno propatile.
Od Milunke Savić i Živojina Mišića, do generala Galića, Krstića i ostalih, stalno se ponavljaju tragične greške i nepravde, i Srbi nikako da izvuku pouke i isprave greške iz prošlosti. Ako bi Republika Srpska i sada shvatila greške, pomogla i olakšala život osuđenicima i njihovim porodicama, bar malo bi se iskupila i ispravila kardinalne i tragične greške iz prošlosti.
Nebojša Vukanović
